سايه روشن هاي روند صلح و فرصت هاي بي نظير براي شورشيان

افغانستان سرزميني كه هم مي شود در آن گپ دو پهلو زد و هم عمل دوپهلو انجام داد.

طالبان با در پاسخ به خوشبيني هايي كه در پيوند با مذاكرات اين گروه با امريكايي ها در قطر از افزايش تلاش هاي سياسي شان براي رسيدن به يك تفاهم با حامعه جهاني سخن گفته اما به صراحت اذعان داشته اند كه تفاهم به معناي خاتمه بخشيدن به "جهاد" يا هم پذيرفتن قانون اساسي افغانستان نيست.

همزمان، گروه شورشي حزب اسلامي نيز همزمان با اين كه به نبرد مسلحانه با نيرو هاي خارجي و افغان ادامه مي دهد، هرچندگاه يكبار هيآت هايي به كابل مي فرستد، طرح هايي براي آنچه خروج از بنبست مي خواند ارايه ميدارد و به تازه گي هم گلبدين حكمتيار رهبر اين گروه شورشي خواستار انجام گفتگو هاي معنا دار با طرف هاي درگير در منازعه افغانستان شده است.

كاخ رياست جمهوري آغاز مذاكرات با شورشيان را با برقراري آتش بس بين طرف هاي درگير مشروط كرد، منتقدان با توجه به واقعيت هاي موجود در كشور اين رويكرد را به مثابه سپردن شماري از ولايت هاي جنوبي، جنوب شرقي و جنوب غربي كشور به تلقي كردند و طالبان نيز پيشاپيش و در واكنشي دو سويه هم به سفر شماري از چهره هاي اپوزسيون سياسي نظام به برلين و مباحث مرتبط با اين نشست و هم اين موضوع اذعان كرده اند كه آنان به چيزي كم تر از تاسيس امارت اسلامي بر سرتاسر قلمرو افغانستان قانع نيستند.

اكنون مارك گروسمن نماينده ويژه ايالات متحده امريكا به منطقه آمده تا زنگار هاي افتاده بر سيماي پر چين و چروك روند صلح و مذاكره با شورشيان از وراي كرنش هاي واگرايانه و حقارت آميز رييس جمهور كرزي در پيوند با اين روند را بزدايد.

اگرچه نتايج مذاكرات قطر و اين كه آيا در اصل تا اكنون مذاكراتي انجام شده است يا خير آشكار نيست اما رويكرد هاي طرف هاي درگير و جريان هاي سياسي در اين مورد درخور تآمل است.

طالبان ظاهرآ از برج هاي عاجي كه براي خود ساخته اند، پايين آمده و همزمان با اين كه به ترور و كشتار مردم زير نام "جهاد" در مقابل نيرو هاي خارجي ادامه ميدهند براي شركت در اين گفتگو ها ابراز آماده گي كرده اند، حزب اسلامي

گلبدين حكمتيار نيز بسان دوران جنگ هاي داخلي كه حتا هنگامي كه رهبري اين گروه با سران دولت مجاهدين سرگرم مذاكره مي بود، از راكت پراگني بالاي مردم كابل دريغ نمي كرد؛ اگرچه به باور بسياري از آگاهان مسايل سياسي كشور، بسياري از ابزار ها و زمينه هاي سخت افزاري سخن گفتن از نشاني يك جريان اثرگزار نظامي را از دست داده است، چهره ي چندپهلوي سنتي خود را آشكار تر كرده در كنار تاكيد نمادين بر ادامه نبرد مسلحانه با نيرو هاي خارجي و افغان؛ گاهي به منظور پايان دادن به "بحران و نا امني" در كشور طرح ارايه مي كند، گاهي به گونه ي شتاب زده به كابل هيآت اعزام مي كند و زماني هم براي انجام "گفتگو هاي معنادار با حكومت كابل" ابراز آماده گي مي كند.

از سوي ديگر با بيشتر شدن احتمال سازش ميان حكومت و طالبان، فعالان سياسي كه خاستگاه اجتماعي شان به حوزه ضد طالباني برمي گردد، راه خود را به گفتمان سياسي كشور باز كرده و نشست برلين پس از همايش بزرگ عدالت خواهي كه در 15 ثور امسال با اشتراك هزاران تن در كابل برگزار شد، اين پيام را به جهانيان و ديگر بازيگران روند سياسي جاري در كشور داد كه بحران جاري در افغانستان ابعاد ديگري نيز دارد با آنكه در ظاهر نظام سياسي كنوني افغانستان به شركت سهامي شبيه است كه بسياري از سردسته ها و فرماندهان تنظيم هاي جهادي پيشين در آن حضور دارند اما فراموشي جريان هاي و مجموعه هاي بشري كه حساب هاي تسويه ناشده يي با طالبان و ديگر دسته هاي شورشي در افغانستان دارند مي تواند چالش هاي بزرگي را حتا فراراه تامين ثبات از وراي گفتگو هاي صلح با سردسته هاي شورشيان ايجاد نمايد.

تمامي انرژي و توانايي ها و ظرفيت هاي دولت افغانستان و شوراي عالي صلح اما، فقط در راستاي جلوگيري از به حاشيه رانده شدن هرچه بيشتر و "تثبيت مالكيت افغان ها" بر روند صلح بسيج شده چه اينكه به نظر مي رسد، سفر نماينده ويژه ايالات متحده امريكا در امور افغانستان و پاكستان نيز به منظور احترام گذاشتن به "مالكيت نمادين" دولت افغانستان بر روند صلح و از ميان برداشتن ابهام هاي موجود در اين زمينه كه حتا در مواردي تناقض گويي هاي شماري از دست اندركاران پروژه صلح دولت افغانستان را نيز سبب شده است، انجام مي شود.

به هر حال اگرچه الزاميت ها و مجبوريت هاي دولت ايالات متحده امريكا در پيوند با پيشبرد روند صلح با شورشيان افغاني حتا به بهاي از دست رفتن بخشي از دستاورد هاي ده سال پسين قابل درك است اما آنچه در اين ميان قابل تامل است اين كه شورشيان در سايه ي بي برنامه گي و ضعف دولت افغانستان فرصت هاي بينظيري را بدست آورده اند كه از يكسو در روند گفتگو هاي صلح چانه زني نمايند و از جانب ديگر به انجام حمله هاي هراس افگنانه و كشتار مردم بيگناه ادامه دهند و نه تنها از اين كه در پيوند با جنايت هايي كه انجام داده اند، بسان ديگر جنايت كاران شامل در ساختار نظام افغانستان معافيت حاصل كنند، بلكه براي نهادينه كردن قدرت خود از وراي باج دهي بي محاباي دولت افغانستان و هم پيمانان جهاني آن به طرز ديدهاي ايديولوژيك و واپس گرايانه ي شان در آينده ي افغانستان هم به راحتي و بدون ترس از عدالت و آزادانه فعاليت كنند.