« وای به روزی که بگندد نمک »

پیتر گالبرایت دیپلومات آمریکایی که به تازه گی از سمت معاونت نماینده ی ویژه ی دبیرکل سازمان ملل متحد در امور افغانستان برکنار شده ، کای آیده نماینده ی ویژه ی دبیرکل سازمان ملل متحد در امور افغانستان را به پشتیبانی از حامد کرزی و چشم فروبستن بروی تقلب گسترده یی که در انتخابات 29 اسد به نفع این نامزد ریاست جمهوری افغانستان صورت گرفته، متهم کرده است.
گفته می شود، اختلاف نظر میان آیده و معاون برکنار شده ی وی حدود دو هفته پیش هنگامی بروز کرد که به دنبال افزایش شکایت های ناشی از تقلب در انتخابات، آقای کای آیده صرف خواستار باز شماری 10 کل درصد آرا شده بود در حالی گالبرایت معتقد بود تا باید فیصدی بیشتری از آرا که می توانست نتیجه ی انتخابات را به ضرر آقای کرزی تغییر دهد، باز شماری شوند.
آقای گالبرایت برکناری خود را "زکنالی خطر ناک" توصیف کرده و آیده را متهم کرده که وی علاقه ی چندانی به روند رسیدگی به شکایت ها به پیمانه یی که این شکایت ها عنوان می شدند نداشته و کارمندان سازمان ملل متحد را از انتشار اطلاعات در مورد تقلب های انتخاباتی بر حذر می داشته است.
این دیپلومات سازمان ملل متحد در حالی به خاطر اختلاف نظر با نماینده ی با اعتبار ترین نهاد جهانی که در عین حال از مهم ترین مراجع امید مردم افغانستان برای پاسداشت رای و نظر آنان در انتخابات اخیر دانسته می شود، از وظیفه سبکدوش شده که اگر از منظر ادعا های موصوف به انتخابات افغانستان دیده شود، بی طرفی این سازمان در قبال انتخابات آگنده از تقلب 29 اسد می تواند، با پرسش های کلانی روبرو شود.
در هفته های گذشته هنگامی که هیآت نظارتی اتحادیه ی اروپا از مشکوک بودن حدود یکنیم میلیون رای در انتخابات سخن گفت، رمضان بشر دوست به خاطر این که بیش تر از 90 هزار از آرای مشکوک را به وی نسبت داده بودند، خواستار به محاکمه کشاندن فلیپ موریان رییس فرانسه یی این هیآت و اعضای آن شد و هنگامی که آوازه های خروج این هیآت از افغانستان مطرح شد، حلقات نزدیک به حامد کرزی، فلیپ موریان را از دوستان احمدشاه مسعود قلمداد کرده گفتند که ادعای تقلب از سوی ناظران اروپایی بر بنیاد ملاحظات سیاسی و به منظور طرفداری از داکتر عبدالله که از یاران سابق احمد شاه مسعود بود، صورت گرفته و به این صورت تلاش کردند تا افکار عمومی را نسبت به ادعای تقلب گسترده در این انتخابات که از سوی ظران اروپایی مطرح شده بود، منحرف نمایند.
حال اگر ادعای گالبرایت مبنی بر چشم پوشی کای آیده از تقلب گسترده یی که در انتخابات 29 اسد صورت گرفته ، به اضافه ی سخنان اخیر آقای بانکی مون دبیرکل سازمان ملل متحد که در مورد پیامد های خطرناک شکایت ها در مورد تقلب های انتخاباتی هشدار داده بود مورد مداقه قرار بگیرد، علاقه ی سازمان ملل برای پایان قایله ی انتخابات پر از تقلب افغانستان به هر صورت ممکن و بدون رسیدگی دقیق به شکایت های انتخاباتی تبارز می یابد.
همچنان اگر فرض را بر این بگیریم که اروپایی های ناظر به ویژه دوستان "احمد شاه مسعود" از داکتر عبدالله پشتیبانی کرده باشند، آقای کرزی در این زمینه هم دست بالاتری از خود به نمایش گذاشته است که وی برای بسته کردن چشم مردم افغانستان و جهانیان در برابر تقلب گسترده و شرم آوری که در انتخابات به نفع وی صورت گرفته، پشتیبانی سازمان ملل متحد به عنوان تمثیل کننده ی اراده ی جهانی در افغانستان را نیز باخود داشته و دارد.

آیا طرح وحیدالله؛ نسخه ی سومی است؟

با نزدیک شدن زمان اعلان نتایج نهایی انتخابات و آنچه در روند برگزاری آن در افغانستان گذشت، بحث و جدل ها در مورد آینده ی افغانستان پس از انتخابات آغاز شده است.
روز پنجشنبه همآیشی زیرنام "جرگه ی وسیع برای صلح و عمران دوباره ی افغانستان در کابل برگزار شده بود که در پایان آن با صدور قطعنامه یی از آنچه ابتکار صلح داکتر وحید وحیدالله خوانده می شود پشتیبانی کردند.
داکتر وحید وحیدالله شهروند افغانی که در ایالات متحده ی امریکا سکونت داشته و اکنون به عنوان دیپلومات و کارشناس ارشد سازمان ملل متحد در زمینه ی حل معضلات منطقه یی ایفای وظیفه می کند، در تابستان سال گذشته طرح سه فقره یی را به منظور آنچه "حل و فصل سیاسی و جامع منازعه ی جاری در افغانستان"خوانده می شد، ارایه کرده بود.
اگرچه این طرح در زمان انتشار آن در تابستان سال گذشته زیاد مورد توجه قرار نگرفت، اما به نظر می رسد که با توجه به نگرانی هایی که درمورد افغانستان پس از انتخابات وجود دارد، دیدگاه هایی از نوع آنچه آقای وحیدالله مطرح کرده بیشتر مطرح بحث قرار می گیرد.
این طرح که به نظر می رسد با ملاحظه ی اوضاع افغانستان تا تابستان سال گذشته تهیه شده به دلایل نا معلومی تا اکنون زیاد مورد توجه قرار نگرفته بود.
صرف نظر از این که ارایه ی این گونه طرح ها تا چه حدی در شرایط موجود در افغانستان قابل تطبیق است، مطرح شدن دوباره ی آن به ویژه در شرایطی که افغانستان در آستانه ی اعلان نتایج انتخابات قرار داشته و نگرانی های مربوط به تقلب گسترده در انتخابات و پیامد های انگیزش تعصبات قومی – مذهبی توسط نامزدان در زمان مبارزات انتخاباتی از مهم ترین موضوعاتی است که افکار عامه ی مردم افغانستان و هم چنان کشور های شامل در قضایای این کشور را به شدت زیر تاثیر خود قرار داده و چگونه گی سیر وقایع در این کشور را با ابهام و پیچیدگی روبرو کرده است.
در نخستنی فقره ی طرح آقای وحیدالله که اتحاد برای صلح و عمران دوباره عنوان شده آمده است، "نخستین وظیفه ی این اتحاد همانا دست یابی به یک توافق و تفاهم سراسری و بسیج حمایت و پشتیبانی مردم افغانستان در اتحاد وهماهنگی با جامعه جهانی در راه نیل به صلح وساختمان مجدد افغانستان می باشد ، بعدا این اتحاد مشتمل بر نماینده گان با اعتبار ، موثر و با درایت مردم افغانستان، اعم از بزرگان و متنفذین ، علمای کرام دینی ، مشران اقوام وقبایل ، معلولان، قوماندان های سابق جهادی ، کوچی ها ، مهاجرین و روشنفکران خواهند توانست تا در یک فضای مملو از اعتماد وهمکاری صمیمانه یک پلان جامع را برای تدویر منظم چنان یک لویه جرگه انتقالی که بتواند کشور ما را در یک مرحله انتقالی واحیای مجدد در راه گذار از جنگ به صلح وعمران دو باره آن بعداز اکمال دوره ی ماموریت حکومت کنونی رهبری نماید، تدوین وطرح ریزی نمایند."
اگرچه در مقدمه ی این طرح به رعایت قانون اساسی موجوده ی افغانستان تاکید شده اما شماری از آگاهان مسایل افغانستان به این باور اند که بسیاری از مفردات این طرح مانند برگزاری لویه جرگه ی انتقالی و ایجاد اداره ی منبعث از آن بر مبنای مواد قانون اساسی افغانستان قابل تعریف نیست و از این رهگزر حکومت به رهبری حامد کرزی ( به ویژه در صورتی که ایجاد یک اداره ی بدیل به جای حکومتی که برآیند انتخابات 29 اسد تلقی می شود، و از همین اکنون حامد کرزی خود را پیروز این انتخابات قلمداد می کند، در این طرح مورد توجه قرار گرفته است ) می تواند موانع جدی را فراراه عملی شدن پیشنهادات ارایه شده در آن ایجاد کند.
همچنان در این طرح "تعدیل قانون اساسی افغانستان ، چنان تعدیلاتی که به ایجاد یک دموکراسی پارلمانی ، تشکیل یک حکومت وسیع البنیاد و کاملا نماینده و ایجاد ارگان های محلی قدرت دولتی در سطوح مرکز ، ولایت ها و ولسوالی های کشور اجازه بدهد " از مسایل حیاتی برای کشور دانسته شده که اگرچه در طرح آقای وحیدالله بیشتر از یکسال پیش مطرح شده اما مشابهت ها و نزدیکی هایی را با شعارهای انتخاباتی داکتر عبدالله عبدالله رقیب نیرومند حامد کرزی در انتخابات 29 اسد برمی تابد، اما راهکار های ارایه شده برای رسیدن به این هدف نه در طرح آقای وحید الله و نه در برنامه ی انتخاباتی داکتر عبدالله زیاد روشن و عملی به نظر نمی رسد.
در حالی که ماده ی دوم طرح وحیدالله به برگزاری لویه جرگه ی انتقالی و برگزاری انتخابات عمومی و دموکراتیک ویژه شده، اما زمان مشخصی برای عملی شدن این برنامه در نظر گرفته نشده است.

شماری از چهره های منتقد دولت، سران شماری از اقوام و تعدادی از روشنفکران افغانی در حالی از اجرای این طرح پشتیبانی می کنند که حامدکرزی و تیم حاکم در افغانستان برای تداوم قدرت خویش از منظر پیروزی در انتخابات آگنده از تقلب 29 اسد آمادگی می گیرند، و حلقات سیاسی مرتبط با رقیبان آقای کرزی به ویژه داکتر عبدالله در صدد صف آرایی های تازه برای ایفای نقش در تعاملات سیاسی افغانستان پس از انتخابات می باشند، کما این که گمانه هایی در مورد انجام معاملات پشت پرده میان این دو نامزد مطرح برای گرد آمدن در اداره ی تحت فرمان حامد کرزی برای 5 سال آینده نیز وجود دارد.
در حالی که یک چنین طرح هایی در گذشته نیز از سوی برخی افراد و جوانب برای تغییر سمت و سوی فعل و انفعالات سیاسی در کشور ارایه شده، اما این گونه طرح ها شاید به دلیل این که هدف از آنها اصلاح سیستم موجود و از بین بردن کاستی ها و مشکلات آن عنوان شده و حکومت و دولت افغانستان به عنوان اصلی ترین مرجع اجرای یک سلسله پیشنهادات تازه به همین منظور در نظر گرفته می شده زیاد مورد توجه حکومت و مجریان روند کنونی کشور قرار نمی گرفته است.
اما از آنجایی که از یک طرف ، از گذشته ها گمانه هایی مبنی بر تلاش های اداره ی جدید ایالات متحده ی آمریکا برای کنار گذاشتن تیم حامد کرزی از قدرت وجود داشته و همچنان از آقای وحید وحید الله به عنوان شخصیت بدیل آقای کرزی که گفته شده از پشتیبانی کاخ سفید نیز برخوردار می باشد، نام برده می شده است، و از جانب دیگر، هدف اصلی این طرح به وجود آمدن تغییرات بنیادین در ساختار نظام کنونی عنوان شده، به نظر می رسد که بحث و جدل های مربوط به این طرح نه تنها شیرین کامی ناشی از "پیروزی" در انتخابات را در کام حامد کرزی تلخ نماید. بلکه رقیبان انتخاباتی وی را نیز از منظر چگونگی برخورد با این روند ( در صورتی که از پشتیبانی اداره ی باراک اوباما در ایالات متحده ی آمریکا برخوردار باشد.) در وضعیت دشواری قرار خواهد داد.
همچنان به میان آمدن بحث های مربوط به طرح وحیدالله در شرایط کنونی تا حدودی می تواند به نگرانی های آنب خش از مردم افغانستان پاسخ نسبی بدهد، که از سیاست بازی های بازیگران داخلی روند افغانستان پس از امضای توافق نامه ی بن به ستوه آمده اند و همچنان آنانی که به قدرت رسیدن هریک از دو نامزد مطرح یعنی حامد کرزی و داکتر عبدالله را با توجه به افزایش شگاف های اجتماعی در کشور و پیشینه های سیاسی و عملکرد های هشت ساله ی آنان به نفع آینده ی ثبات نیم بند اما گرانسنگ موجود در کشور نمی بینند، و مهم تر از همه بی برنامه گی، عدم صداقت و ناتوانی نگران کننده یی که حامد کرزی به عنوان رییس جمهور افغانستان در چند سال گدشته در برخورد با افزایش قدرت شورشیان و عوامل متعدد نا امنی در کشور از خود نشان داده، بخش های وسیعی از مردم افغانستان را نسبت به آینده ی ثبات و فعالیت هایی که زیر نام نظام سازی و تامین دموکراسی در کشور صورت می گیرد، نا امید ساخته است.
همچنان در حالی که از آغاز رای زنی ها برای اجرای طرح آقای وحیدالله که در حال حاضر بیشتر به یک رویا شبیه بوده از کاستی های زیادی از منظر کارویژه های عملی برای گزار از بحران جند بعدی موجود در افغانستان رنج می برد ، تا اجرای آن فاصله های زیاد و دشوار گذری برای پیمودن است و اگرهم همان گونه که برگزار کنندگان نخستین همآیش در پیوند با این طرح در کابل عنوان می کردند، بتواند نقطه ی آغازی برای بازنگری و بازسازی روند افغانستان پس از بن مطرح باشد، رویکرد های دولت افغانستان که به گفته ی دست اندرکاران " جرگه ی وسیع برای صلح و عمران دوباره ی افغانستان" موانع مختلفی را دستکم بر سر راه برگزاری این جرگه ایجاد کرده و نمی خواستند یک چنین جرگه یی پیش از اعلان نتایج انتخابات برگزار شود، از یک طرف نشان می دهد که از حساسیت ویژه یی برای سکان داران کنونی قدرت افغانستان برخوردار است و از جانب دیگر ممکن است برای مسخ کردن، بدنام ساختن و وارونه نشان دادن روند پیش بینی شده در طرح وحیدالله که خود نیز عاری از مشکلات و کمبود ها نیست، از هیچ گونه تلاش و کوشش با استفاده از ابزار های دست داشته دریغ نکند.