هفت جدي

"مراحل حساس" مذاكرات صلح؟

در حالي كه بگو مگو ها در مورد گشايش يك دفتر سياسي براي طالبان در قطر و واكنش هاي طرف هاي درگير در اين مورد به يكي از موضوع هاي داغ رسانه ها و محافل سياسي كشور تبديل شده، برخي از رسانه هاي بين المللي از رسيدن گفتگو هاي محرمانه ميان امريكا و طالبان به "مراحل حساس" و "نقطه هاي بسيار مهم" خبر داده اند.
گفته مي شود گفتگو ها با هسته هايي از طالبان از ماه ها به اين سو در سطح هاي مختلف ادامه داشته و گاهي هم به دليل فزون خواهي ها و بازي هاي چندپهلوي طرف پاكستاني موضوع به بنبست نيز رسيده است.
اكنون اگرچه دريافت پاسخ به اين پرسش كه "مراحل حساس" عنوان شده چه مولفه هايي دارد؟ دشوار است اما آنچه مسلم به نظر مي رسد، واكنش هاي نه چندان سنجيده شده و بدون دورنماي دولت افغانستان در اين مورد است.
پس از ترور برهان الدين رباني كه دولت افغانستان ظاهرا تلاش هاي صلح خود را براي مدتي متوقف كرد، بازيگران بين المللي قضيه كه سرمايه گزاري هاي هنگفتي روي روند مذاكره با سردسته هاي شورشي كرده بودند، دست به كار شدند به ويژه ايالات متحده امريكا فشار ها بالاي حلقه هاي نظامي و استخباراتي پاكستان به منظور وادار كردن سردسته هاي طالبان به انجام مذاكره را افزايش داد و در گرماگرم تنش روابط ميان امريكا و پاكستان حتا مقام هاي انگليسي از نحوه ي برخورد ارتش و سازمان استخبارات پاكستان در پيوند با روند صلح افغانستان به شدت انتقاد كرد. به هر حال تا همين چند روز پيش بسياري از خبر هايي كه در اين ارتباط به بيرون درز مي كرد، از دوامدار شدن بنبست در اين روند حكايت داشت.
پس از برگزاري نشست هاي مهم استانبول و بن در مورد افغانستان در حالي كه بسياري از بازيگران روند جاري در اين كشور به انجام گفتگو ها با طالبان به عنوان يكي از راه هايي كه خروج از جغرافياي بحران را براي اعضاي ايتلاف جهاني ضد ترور امكان پذير تر كند، نظر مساعد نشان دادند، انفعال و بي برنامه گي در نهاد هاي مجري روند صلح "شوراي عالي صلح و مشاوران نزديك رييس جمهور كرزي" كماكان ادامه يافت و اين وضعيت به صورت طبيعي ايالات متحده امريكا و ديگر همپيمانان اين كشور در ناتو را به تلاش بيشتر فرا مي خواند چه اين كه جدا از گلوپاره كردن هاي ديپلوماتيك، اين ذهنيت تقريبا در ميان تمامي همپيمانان بين المللي روند جاري در افغانستان عموميت يافته و آنان همپاي مردم افغانستان به تجربه دريافته اند كه اعتماد كردن به سخنان و شعار هاي ميان تهي مقام هاي پرادعا و اما ناتوان و بي ابتكار دولت افغانستان به ويژه در امر دشوار، چندبعدي و پرچالش تامين صلح در اين كشور فقط و فقط به مفهوم هدر كردن فرصت هاي باقي مانده تا سال 2014 ميلادي خواهد بود.
اكنون كه از تلاش ها براي ايجاد دفتر نماينده گي براي طالبان سخن گفته مي شود و گفته شده كه حتا بخشي از طالبان به ايجاد اين دفتر در يكي از كشور هاي عربي موافقت كرده اند، تمامي هم و غم بلند پايه گان نظام افغانستان به اثبات مالكيت دولت افغانستان بر تلاش هايي كه به منظور انجام مذاكره با سردسته هاي شورشيان انجام مي شود و قانع شدن دنيا به اين كه هيچ گونه روندي بدون خواست و نظر اين عالي جنابان در افغانستان به موفقيت نمي انجامد متمركز بوده است.
با توجه به وضعيت جاري در كشور دشوار است تصور شود كه حتا تلاش هايي كه از سوي خارجي ها در راستاي مذاكره با طالبان انجام مي شود، حد اقل از نظر انديشه يي معطوف به مقتضيات و نياز هاي ثبات و امنيت پايدار در افغانستان باشد؛ اما برغم جوسازي هايي كه براي بزرگ نمايي طالبان/هراس افگنان در سطح منطقه انجام مي شود و اين كه هنوز از واكنش پشتيبانان منطقه يي آنان به ويژه پاكستان، ايران و شماري از شيخ هاي عرب چيزي گفته نشده صرف نظر از اين كه پشت صحنه ي روند اين مذاكرات هرچه كه باشد و به هر نتيجه يي كه بينجامد؛ آنچه قابل تذكر است اين كه با روش ها و ابزار هايي كه تا اكنون روند مذاكره با شورشيان دنبال شده، نمي توان به آينده ثبات و امنيت به مفهوم واقعي آن در افغانستان اميدوار بود. زيرا در حال حاضر ابزار ها و زمينه هاي دوام تنش و بحران در منطقه در حال تقويت شدن اند زمينه هاي اجتماعي در داخل و همگرايي هاي منطقه يي دستكم در سطح همسايه گان و اجماع بين المللي در سطح جهان آن را پشتيباني نمايد. لازم است تا همپاي مذاكرات محرمانه ي صلح به بستر هايي كه تفكرات تندروانه و خشونت پرور را در ساختار هاي رواني و اجتماعي ساكنان دوسوي ديورند به نهادينه گي كشانده اند نيز توجه شود و همسايه گان افغانستان به هرصورت و به هر قيمت ممكن از تداوم تلاش هاي شان به منظور شعله ور تر كردن بحران و بي ثباتي برحذر داشته شوند.