ره آورد نشست هاي بين المللي؛ مهار ناپذيري بحران افغانستان
حامد كرزي رييس جمهور و شماري از بلند پايه گان هم ركاب وي از هفته ها به اين سو سرگرم سفر به كشور هاي مختلف و اشتراك در نشست هاي به ظاهر مهم بين المللي كه اجنداي تمامي يا دستكم بخشي از آن ها را مسايل مربوط به افغانستان شكل مي دهد، بوده اند.
در چند سال گذشته، مبارزه با هراس افگنی و مواد مخدر، جلوگیری از کشتار غیر نظامیان در عملیات ضد هراس افگني، افزایش یا کاهش نیرو های جهاني مستقر در افغانستان از موضوعات كليدي مورد بحث در نشست هاي جهاني پيرامون افغانستان بوده اند. اما پس از انتخابات رياست جمهوري؛ مبارزه با فساد اداري . جستجوی راه های تامین صلح و گفتگو با مخالفین مسلح دولت افغانستان از موضوع هايي اند که ورد زبان دست اندرکاران داخلی و بین المللی مسایل افغانستان بوده و در هریکی از نشست های بین المللي، و مسافرت هاي ديپلوماتيك الفاظ و کلمات متفاوت از سوی جوانب مختلف مي باشند.
رييس جمهور كرزي پس از اشتراك در نشست لندن2 و سپس سفر به عربستان سعودي و پس از آن چهل و ششمين نشست امنيت جهاني در ميونيخ حرف هايي را تكرار كرد كه حتا با آنچه وي در سال گذشته در همين نشست ايراد نموده بود، تفاوت چنداني نداشته است.
"ما از تمام طالبانی که به شبکه القاعده ارتباط ندارند، در گروه های تروریستی مشارکت نداشته اند ومی خواهند به کشور باز گردند، در نظر دارند بر اساس قانون اساسی افغانستان به زنده گی شان ادامه دهد، صلح در این کشور را خواهانند و می خواهند به زنده گی عادی ادامه دهند برای بازگشت به کشور دعوت می کنیم." دقيقاًحرف هايي بود كه سال گذشته از زبان وي در اين نشست روايت شده بود.
اگرچه این سخنان رییس جمهور کرزی از حدود سه سال به این سو هر چند گاه یکبار بر حسب ضرورت تکرار شده، اما هیچ گاه یک برنامه ی منسجم و مدون برای عملی شدن آن ارایه نشده بود.
اكنون آقاي كرزي از طرح صلحي سخن مي گويد كه ظاهراً به خاطر ادغام مجدد شورشيان به روند صلح به تازه گي در نشست لندن ارايه كرده است.
با آن که اين برنامه ي تازه با ابهامات و نقض های ساختاری روبرو بوده و تعریف رابطه ی طالبان با شبکه ی القاعده از منظر دسته بندی های کرزی و اطرافيان وي از معما هایی بوده که فقط ایشان در پشت تریبیون های کنفرانس های بین المللی و بعضاً در کاخ ریاست جمهوری آن را حل شده تلقی می کنند در هشت سال گذشته حتی سازمان های استخباراتی نیز پاسخ های قانع کننده یی بدان دریافت نکرده اند. در عين حال هرباری که درخواست هایی از این دست از سوی تیم آقای کرزی مطرح شده شورشیان مسلح انجام هرنوع مذاکره یی با دولت را به خروج نیرو های بین المللی از افغانستان مشروط کرده اند.
شاید هریکی از افراد حاضر در این کنفرانس ها اعم از موافقان و مخالفان مذاکره ی دولت افغانستان با شورشیان مسلح؛ از خود پرسیده باشند که آقای کرزی برای آغاز و پیش برد فرایند پیچیده ی ایجاد زمینه های تامین صلح و ثبات پایدار در کشورش از منظر چگونه گی تعیین رویکرد دستگاه دولتی افغانستان، به کی ها و در کجا ها چشم دوخته و منتظر چه زمان و زمینه هایی می باشد؟
چون آنچه این فرایند را بیشتر از هر عامل دیگری با چالش ها و موانع روبرو کرده، رویکرد گنگ و برخورد های مقطعی و واکنشی دولت افغانستان در قبال عوامل دوام بحران در این کشور و تامین صلح به عنوان بستر اصلی تمامی فرایند های پیش رونده به سوی ثبات پایدار در افغانستان در حال گذار از جنگ بوده است.
در حالي كه به تازه گي از اختصاص ميليون ها دالر در نشست لندن براي پيش برد برنامه ي تازه ي رييس جمهور كرزي كه به باور آگاهان امور تطميع افراد متعلق و مرتبط به رده هاي مياني شورشيان كليدي ترين محور آن است، در نشست لندن سخن گفته شده، فعالیت های آنچه کمسیون تحکیم صلح افغانستان خوانده می شود مهمترین و پرمصرف ترین دستگاهی که دولت افغانستان ظاهراً به خاطر تامین صلح در کشور نزدیک به 5 سال پیش ایجاد کرده؛ بیشتر از این که دورنمای صلح در افغانستان را روشن ساخته باشد، به مسخ این فرایند مهم نزد افکار عامه کمک کرده است.
این کمسیون تا اکنون از پیوستن حدود 8000 تن از شورشیان به دولت و رهايي شماري از زندانيان، از زندان های آمریکایی ها در بگرام و گوانتانامو خبر داده، اما در عمل موثریت کار این کمسیون که ریاست آن را صبغت الله مجددی به عهده دارد با پرسش های کلانی روبرو می باشد.
در حالی که با توجه به هزینه های گزافی که کمسیون تحکیم صلح به مصرف رسانده و قرار است تا پول هاي زياد ديگري زير همين نام در افغانستان به گردش بيفتد، دستکم یک استراتیژی دقیق و همه جانبه به خاطر تامین صلح در افغانستان بر اساس معیار های دقیق و علمی به ترتیب و تدوین نشده تا در چارچوب آن از یک طرف فعالیت هايي كه به خاطر تامین صلح در افغانستان انجام مي شود از برنامه های مقطعی و ابزاری سیاست گران سنتی افغانستان فراتر رود و از جانب دیگر ابتکار عمل در این زمینه از دست شبکه های استخباراتی و اطلاعاتی منطقه بیرون آورده شود.
از سوي ديگر به نظر مي رسد كه جامعه ي جهاني نيز فرصت و زمينه ي باز انديشي در مورد ريشه هاي بحران بي سرانجام افغانستان را در هشت سال گذشته به هدر داده اند، زيرا درحالي كه سراسر حرف هايي كه هرچندگاه يكبار پيرامون مسايل افغانستان بيان مي شود چند جمله ي تكراري است كه هر كشور بر مبناي منافع خودش از آن تعريف ارايه مي كند و از همان رهگذر هاي وي‍ژه ي خويش نيز به ايفاي نقش در اين كشور مي پردازند.
اين بيان رييس جمهور كرزي در نشست امنيتي ميونيخ كه بنا به توصيه ي شماري از رهبران جهان اجباري شدن خدمت سربازي در كشور را بررسي مي كند، صرف نظر از اين كه اجباري شدن خدمت سربازي در افغانستان خوب است يابد امكان پذير است يا ناممكن، به اين موضوع اشاره دارد كه نه تنها رييس جمهور كرزي بلكه "رهبران جهان" نيز در پيوند باقضاياي افغانستان دچار سردرگمي بوده و خواستار دوام روند آزمون و خطا در اين كشور جنگ زده اند.
اگرچه سخنان دبيركل ناتو، مقام هاي نظامي كشور هاي غربي و ديگر آگاهان مسايل نظامي بين المللي در نشست امنيتي ميونيخ بازتاب دهنده ي شکل گیری نگاه تازه‌ی متحدان روند جدید افغانستان است اما در تمامي اين سخنراني هاي پرجاذبه يك جنبه دارد و آن اين كه به بحران چند بعدي افغانستان فقط از زاويه ي نظامي نگريسته مي شود و به زمينه هاي اجتماعي، سياسي، فرهنگي، تاريخي و ايديولو‍ژيك دوام بحران هيچ گونه توجهي صورت نمي گيرد، شايد اين طرز ديد شماري از نظاميان و نظامي گرايان غربي ناشي از همين نگره ي مصلت انديشانه باشد كه ايجاد زيرساخت هاي اصلي براي تامين و نهادينه سازي مولفه هاي ثبات محور به تدوين و اجراي برنامه ي خرج بردار و زمان گيري نيازمند است كه نظريه پردازان و تيوريسن هاي همپيمانان غربي روند كنوني افغانستان آن را با منافع درازمدت و راهبردي شان سازگار نمي بينند.
در بعد داخلي نيز بیانیه های از پیش نوشته شده ی آقای کرزی دیگر در محافل سیاسی و دیپلوماتیک جهان ماهیت و اثر گزاری پارینه را از دست داده و حالا دیگر زمانی که آقای کرزی در هر جایی و به هر دلیلی شروع به سخن گفتن می کند این موضوع تقریباً به تمامی مخاطبان وی تاحدود زیادی قابل پیش بینی است که ایشان روی کدام موضوعات صحبت می کنند و کدام موقف چندین بار تکرار شده ی خود را که از سوی دستیاران عقل کل وی به اصطلاح بروز سازي شده است، یک بار دیگر تکرار می فرمانید و آنجه در کلیت رییس جمهور کرزی در کنفرانس امنیتی میونیخ بیان داشته، اشاره به همان بنبست هایی است که افغانستان تحت رهبری ایشان از 8 سال به این سو در آن گیر مانده است.
آقای کرزی با آنكه همواره بخشی از ناتوانی های اداره ی زیر فرمان خود در زمینه های تامین امنیت، مبارزه با مواد مخدر و فساد اداری را پذیرفته به مشکلات موجود در دستگاه مدیریتی خود نیز اذعان داشته اما بدون اين كه به جستجوي راه هاي عملي براي از ميان برداشتن اين همه چالش فراراه روند كنوني كشور، گناه بسیاری از ناکامی های خويش را به گردن جامعه ی بین المللی، همسایه گان افغانستان و قدرت های منطقه یی می اندازد، اما آنچه در بیشتر موارد با چشم پوشی های ایشان و مشاوران همه چیز فهم وی روبرو مي شود، ضعف مدیریت، نبود روحیه ی خدمت گذاری به مردم، تمامیت خواهی و رجحان داشتن روابط قبیله یی و گروهی بر ضوابط و مهم تر از همه نبود دید استراتیژیك، اراده و توانایی لازم فکری و اندیشه گی برای مدیریت بحران در ساختار های مدیریتی کشور در هشت سال گذشته بوده است که اينك نشانه هاي لبريز شدن کاسه ی صبر پشتیبانان روند كنوني افغانستان نيز به طرز نگران كننده يي در حال پديدار شدن است.
حامد كرزي رييس جمهور و شماري از بلند پايه گان هم ركاب وي از هفته ها به اين سو سرگرم سفر به كشور هاي مختلف و اشتراك در نشست هاي به ظاهر مهم بين المللي كه اجنداي تمامي يا دستكم بخشي از آن ها را مسايل مربوط به افغانستان شكل مي دهد، بوده اند.
در چند سال گذشته، مبارزه با هراس افگنی و مواد مخدر، جلوگیری از کشتار غیر نظامیان در عملیات ضد هراس افگني، افزایش یا کاهش نیرو های جهاني مستقر در افغانستان از موضوعات كليدي مورد بحث در نشست هاي جهاني پيرامون افغانستان بوده اند. اما پس از انتخابات رياست جمهوري؛ مبارزه با فساد اداري . جستجوی راه های تامین صلح و گفتگو با مخالفین مسلح دولت افغانستان از موضوع هايي اند که ورد زبان دست اندرکاران داخلی و بین المللی مسایل افغانستان بوده و در هریکی از نشست های بین المللي، و مسافرت هاي ديپلوماتيك الفاظ و کلمات متفاوت از سوی جوانب مختلف مي باشند.
رييس جمهور كرزي پس از اشتراك در نشست لندن2 و سپس سفر به عربستان سعودي و پس از آن چهل و ششمين نشست امنيت جهاني در ميونيخ حرف هايي را تكرار كرد كه حتا با آنچه وي در سال گذشته در همين نشست ايراد نموده بود، تفاوت چنداني نداشته است.
"ما از تمام طالبانی که به شبکه القاعده ارتباط ندارند، در گروه های تروریستی مشارکت نداشته اند ومی خواهند به کشور باز گردند، در نظر دارند بر اساس قانون اساسی افغانستان به زنده گی شان ادامه دهد، صلح در این کشور را خواهانند و می خواهند به زنده گی عادی ادامه دهند برای بازگشت به کشور دعوت می کنیم." دقيقاًحرف هايي بود كه سال گذشته از زبان وي در اين نشست روايت شده بود.
اگرچه این سخنان رییس جمهور کرزی از حدود سه سال به این سو هر چند گاه یکبار بر حسب ضرورت تکرار شده، اما هیچ گاه یک برنامه ی منسجم و مدون برای عملی شدن آن ارایه نشده بود.
اكنون آقاي كرزي از طرح صلحي سخن مي گويد كه ظاهراً به خاطر ادغام مجدد شورشيان به روند صلح به تازه گي در نشست لندن ارايه كرده است.
با آن که اين برنامه ي تازه با ابهامات و نقض های ساختاری روبرو بوده و تعریف رابطه ی طالبان با شبکه ی القاعده از منظر دسته بندی های کرزی و اطرافيان وي از معما هایی بوده که فقط ایشان در پشت تریبیون های کنفرانس های بین المللی و بعضاً در کاخ ریاست جمهوری آن را حل شده تلقی می کنند در هشت سال گذشته حتی سازمان های استخباراتی نیز پاسخ های قانع کننده یی بدان دریافت نکرده اند. در عين حال هرباری که درخواست هایی از این دست از سوی تیم آقای کرزی مطرح شده شورشیان مسلح انجام هرنوع مذاکره یی با دولت را به خروج نیرو های بین المللی از افغانستان مشروط کرده اند.
شاید هریکی از افراد حاضر در این کنفرانس ها اعم از موافقان و مخالفان مذاکره ی دولت افغانستان با شورشیان مسلح؛ از خود پرسیده باشند که آقای کرزی برای آغاز و پیش برد فرایند پیچیده ی ایجاد زمینه های تامین صلح و ثبات پایدار در کشورش از منظر چگونه گی تعیین رویکرد دستگاه دولتی افغانستان، به کی ها و در کجا ها چشم دوخته و منتظر چه زمان و زمینه هایی می باشد؟
چون آنچه این فرایند را بیشتر از هر عامل دیگری با چالش ها و موانع روبرو کرده، رویکرد گنگ و برخورد های مقطعی و واکنشی دولت افغانستان در قبال عوامل دوام بحران در این کشور و تامین صلح به عنوان بستر اصلی تمامی فرایند های پیش رونده به سوی ثبات پایدار در افغانستان در حال گذار از جنگ بوده است.
در حالي كه به تازه گي از اختصاص ميليون ها دالر در نشست لندن براي پيش برد برنامه ي تازه ي رييس جمهور كرزي كه به باور آگاهان امور تطميع افراد متعلق و مرتبط به رده هاي مياني شورشيان كليدي ترين محور آن است، در نشست لندن سخن گفته شده، فعالیت های آنچه کمسیون تحکیم صلح افغانستان خوانده می شود مهمترین و پرمصرف ترین دستگاهی که دولت افغانستان ظاهراً به خاطر تامین صلح در کشور نزدیک به 5 سال پیش ایجاد کرده؛ بیشتر از این که دورنمای صلح در افغانستان را روشن ساخته باشد، به مسخ این فرایند مهم نزد افکار عامه کمک کرده است.
این کمسیون تا اکنون از پیوستن حدود 8000 تن از شورشیان به دولت و رهايي شماري از زندانيان، از زندان های آمریکایی ها در بگرام و گوانتانامو خبر داده، اما در عمل موثریت کار این کمسیون که ریاست آن را صبغت الله مجددی به عهده دارد با پرسش های کلانی روبرو می باشد.
در حالی که با توجه به هزینه های گزافی که کمسیون تحکیم صلح به مصرف رسانده و قرار است تا پول هاي زياد ديگري زير همين نام در افغانستان به گردش بيفتد، دستکم یک استراتیژی دقیق و همه جانبه به خاطر تامین صلح در افغانستان بر اساس معیار های دقیق و علمی به ترتیب و تدوین نشده تا در چارچوب آن از یک طرف فعالیت هايي كه به خاطر تامین صلح در افغانستان انجام مي شود از برنامه های مقطعی و ابزاری سیاست گران سنتی افغانستان فراتر رود و از جانب دیگر ابتکار عمل در این زمینه از دست شبکه های استخباراتی و اطلاعاتی منطقه بیرون آورده شود.
از سوي ديگر به نظر مي رسد كه جامعه ي جهاني نيز فرصت و زمينه ي باز انديشي در مورد ريشه هاي بحران بي سرانجام افغانستان را در هشت سال گذشته به هدر داده اند، زيرا درحالي كه سراسر حرف هايي كه هرچندگاه يكبار پيرامون مسايل افغانستان بيان مي شود چند جمله ي تكراري است كه هر كشور بر مبناي منافع خودش از آن تعريف ارايه مي كند و از همان رهگذر هاي وي‍ژه ي خويش نيز به ايفاي نقش در اين كشور مي پردازند.
اين بيان رييس جمهور كرزي در نشست امنيتي ميونيخ كه بنا به توصيه ي شماري از رهبران جهان اجباري شدن خدمت سربازي در كشور را بررسي مي كند، صرف نظر از اين كه اجباري شدن خدمت سربازي در افغانستان خوب است يابد امكان پذير است يا ناممكن، به اين موضوع اشاره دارد كه نه تنها رييس جمهور كرزي بلكه "رهبران جهان" نيز در پيوند باقضاياي افغانستان دچار سردرگمي بوده و خواستار دوام روند آزمون و خطا در اين كشور جنگ زده اند.
اگرچه سخنان دبيركل ناتو، مقام هاي نظامي كشور هاي غربي و ديگر آگاهان مسايل نظامي بين المللي در نشست امنيتي ميونيخ بازتاب دهنده ي شکل گیری نگاه تازه‌ی متحدان روند جدید افغانستان است اما در تمامي اين سخنراني هاي پرجاذبه يك جنبه دارد و آن اين كه به بحران چند بعدي افغانستان فقط از زاويه ي نظامي نگريسته مي شود و به زمينه هاي اجتماعي، سياسي، فرهنگي، تاريخي و ايديولو‍ژيك دوام بحران هيچ گونه توجهي صورت نمي گيرد، شايد اين طرز ديد شماري از نظاميان و نظامي گرايان غربي ناشي از همين نگره ي مصلت انديشانه باشد كه ايجاد زيرساخت هاي اصلي براي تامين و نهادينه سازي مولفه هاي ثبات محور به تدوين و اجراي برنامه ي خرج بردار و زمان گيري نيازمند است كه نظريه پردازان و تيوريسن هاي همپيمانان غربي روند كنوني افغانستان آن را با منافع درازمدت و راهبردي شان سازگار نمي بينند.
در بعد داخلي نيز بیانیه های از پیش نوشته شده ی آقای کرزی دیگر در محافل سیاسی و دیپلوماتیک جهان ماهیت و اثر گزاری پارینه را از دست داده و حالا دیگر زمانی که آقای کرزی در هر جایی و به هر دلیلی شروع به سخن گفتن می کند این موضوع تقریباً به تمامی مخاطبان وی تاحدود زیادی قابل پیش بینی است که ایشان روی کدام موضوعات صحبت می کنند و کدام موقف چندین بار تکرار شده ی خود را که از سوی دستیاران عقل کل وی به اصطلاح بروز سازي شده است، یک بار دیگر تکرار می فرمانید و آنجه در کلیت رییس جمهور کرزی در کنفرانس امنیتی میونیخ بیان داشته، اشاره به همان بنبست هایی است که افغانستان تحت رهبری ایشان از 8 سال به این سو در آن گیر مانده است.
آقای کرزی با آنكه همواره بخشی از ناتوانی های اداره ی زیر فرمان خود در زمینه های تامین امنیت، مبارزه با مواد مخدر و فساد اداری را پذیرفته به مشکلات موجود در دستگاه مدیریتی خود نیز اذعان داشته اما بدون اين كه به جستجوي راه هاي عملي براي از ميان برداشتن اين همه چالش فراراه روند كنوني كشور، گناه بسیاری از ناکامی های خويش را به گردن جامعه ی بین المللی، همسایه گان افغانستان و قدرت های منطقه یی می اندازد، اما آنچه در بیشتر موارد با چشم پوشی های ایشان و مشاوران همه چیز فهم وی روبرو مي شود، ضعف مدیریت، نبود روحیه ی خدمت گذاری به مردم، تمامیت خواهی و رجحان داشتن روابط قبیله یی و گروهی بر ضوابط و مهم تر از همه نبود دید استراتیژیك، اراده و توانایی لازم فکری و اندیشه گی برای مدیریت بحران در ساختار های مدیریتی کشور در هشت سال گذشته بوده است که اينك نشانه هاي لبريز شدن کاسه ی صبر پشتیبانان روند كنوني افغانستان نيز به طرز نگران كننده يي در حال پديدار شدن است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر