سفر "حساس" کرزی و رویکرد "حساس" امریکا
حشمت رادفر روزنامه
نگار
سفر رییس جمهور کرزی به ایالات متحده امریکا در حالی به
پایان رسید که نشانه آشکاری از نزدیکی دیدگاه های دو طرف در مورد موافقت نامه
امنیتی واشنگتن – کابل به مشاهده نرسید. کنفرانس مطبوعاتی باراک اوباما و حامد
کرزی که در نیمه های شب یازدهم جنوری 2013 بوقت افغانستان از سوی
تلویزیون های خصوصی کشور به صورت زنده پخش شد، اگرچه با هیجان خاصی همراه بود اما از
رفع چالش های موجود فراراه امضای پیمان امنیتی میان کابل – واشنگتن حکایت تازه یی
نداشت.
مصوونیت قضایی
حامد کرزی که ظاهراً پیشاپیش مخالفت خود با مصوونیت قضایی
آن شمار از سربازان امریکایی که ممکن است پس از سال 2014 در افغانستان باقی بمانند
را ابراز داشته بود، در امریکا با تاکید به اهمیت این موضوع در روند امضای موافقت
نامه امنیتی گفت که در این مورد با مردم افغانستان مشوره خواهد کرد.
از آنجایی که در ده
سال گذشته میکانیزم آقای کرزی در "مشوره با مردم" برگزاری لویه جرگه
بوده است، به نظر می رسد که بخش بزرگی از زمان باقی مانده تا عملی شدن کامل روند
انتقال در سال 2014 صرف مباحث سیاسی و رسانه یی در همین مورد خواهد شد زیرا جوسازی
های منطقه یی در برابر حضور نیرو های امریکایی در افغانستان از ورای به بازی گرفتن
احساسات و انگیزش ذهنیت بیگانه ستیزی مردم در حال حاضر بی شباهت با واپسین سال های
جنگ سرد و سقوط حاکمیت داکتر نجیب الله در اوایل دهه نود قرن گذشته نیست.
در چند سال پسین موقف گیری های حامدکرزی در برابر امریکایی
ها اغلب با این پیش فرض استوار بوده که موافقت نامه امنیتی و حضور نظامی در
افغانستان برای کاخ سفید مهم است، اما در آستانه سفر آقای کرزی به امریکا، مقام
های امریکایی از بررسی گزینه خروج کامل از افغانستان سخن گفتند و بعدتر در حالی که
آقای کرزی در دیدار از امریکا فساد اداری را پدیده وارداتی عنوان کرد، گروه
بازرسان ویژه امریکا از روند بازسازی افغانستان (سیگار) نیز نسبت به هدر رفتن
ملیارد ها دالر از کمک های امریکا به این کشور پس از سال 2014 هشدار داد و بر لزوم
تغییر رفتار جدی دولت افغانستان در کار مبارزه با فساد اداری تاکید کرد.
باراک اوباما، با بیان این که نیرو های امریکایی بدون
مصوونیت قضایی در هیچ جای دنیا حضور نخواهند داشت، تلاش کرده تا خروج کامل سربازان
امریکایی از عراق را برای آقای کرزی یاد دهانی کند که به دلیل مخالفت عراقی ها با
مصوونیت قضایی سربازان این کشور در عراق در سال 2011 انجام شد.
اگرچه طرز بیان
آقای اوباما میتوانست بیانگر این انتباه نیز باشد که شاید این موضوع دستکم در نشست
های پشت در های بسته میان دو رییس جمهور حل شده و آقای کرزی با درک تفاوت های
ماهوی میان افغانستان و عراق و اهمیت حضور سربازان امریکایی پس از سال 2014 در این
کشور، پذیرفته است که رسیدگی به قضایای جرمی و جنایی مرتبط با این سربازان در
افغانستان همچنان به خود امریکاییان واگذار شود.
در افغانستان کنونی کمتر کسی به دوام وضعیت موجود در
کشور در صورت خروج کامل نیرو های بین
المللی به ویژه امریکایی ها خوشبین است. با این حال پرسش اساسی این است که اگر به
هر دلیلی سربازان امریکایی افغانستان را به صورت کامل ترک کنند، امریکا منافع
استراتژیک خود در منطقه را از دست خواهد داد یا این که افغانستان با فروپاشی سیاسی
و استیلای دوباره تندروان و هراس افگنان روبرو خواهد شد؟
جریان ها و رژیم های سیاسی – ایدیولوژیک مخالف با حضور
امریکا در منطقه بار ها ادعا کرده اند که مسوول همه آنچه در افغانستان و پیرامون
آن می گذرد، ایالات متحده امریکاست و منافع استراتژیک این کشور در این بخش از دنیا
نیز بیشتر در دوام بحران و بی ثباتی نهفته است. چه اینکه رییس جمهور کرزی نیز در
برخی موارد دیدگاه های این چنینی را در برابر بزرگترین پشتیبان بین المللی روند
جاری در افغانستان مطرح کرده است.
بیم خروج، امید ماندن
در افغانستان دیدگاه هایی از این دست که افغانستان پس از
خروج نظامیان بین المللی در سال 2014 با بحران های سیاسی و اقتصادی روبرو خواهد
شد، بار ها تیتر های درشت رسانه های داخلی و خارجی را به خود اختصاص داده است.
اما این نگرانی ها همواره با این انتباه
مثبت همراه بوده که دستکم امریکایی ها افغانستان را ترک نخواهند گفت و مقام های
امریکایی نیز حتا در مواردی که در نتیجه انتقاد های تند آقای کرزی روابط میان این
دوکشور با تنش هایی هم همراه بوده به این امر تاکید کرده اند، تا هنگامی که مردم
افغانستان بخواهند، در کنار آنان باقی خواهند ماند.
به نظر می رسید که رویکرد
اغماض آمیز امریکاییان در چند سال گذشته در برابر انتقاد های رهبری دولت افغانستان
این ذهنیت را در ضمیر آنان تقویت کرده که امریکا به منظور حفظ حضور و پیشبرد بازی های منطقه یی خویش در هر صورت
ناگزیر از ماندن در افغانستان است. دیدگاهی که اکنون و با اظهارات اخیر مقام های
امریکایی به چالش فراخوانده شده است.
انتخابات 2014
حامدکرزی تلاش کرد نسبت به برگزاری انتخابات شفاف و سرتاسری
ریاست جمهوری در سال آینده میلادی در کشورش اطمینان دهد اما باراک اوباما حتا از
پرداختن به بخشی از پرسش یک خبرنگار در پیوند با تحکیم دموکراسی و حقوق بشر در
افغانستان خود داری کرد.
در حالی که برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یگانه گزینه
موجود برای گزار مسالمت آمیز سیاسی و تداوم دموکراسی در افغانستان پسا2014 دانسته
می شود، چانه زنی ها در پیوند با موافقت نامه امنیتی و روند انتقال این امر دشوار
اما با اهمیت را عملاً به حاشیه کشانده است. رویکرد های مقطعی حکومت در پیوند با
قانون انتخابات و نظام انتخاباتی کشور نیز سرخوردگی نهاد های جامعه مدنی و جریان
های سیاسی را در پی داشته و نهاد های دست اندرکار روند انتخابات هم از برداشتن گام
های عملی در راستای برگزاری انتخابات تا اکنون ناتوان بوده اند.
رویکرد نظامی گرانه
تاکید باراک اوباما
بر تقویت و تجهیز نیرو های امنیتی افغانی به مثابه عمده ترین پیش زمینه های برگشتن
سربازان کشورش به خانه تمرکز بیش از حد آنان به نظامی گری محض در قضایای افغانستان
را تداعی می کند و بی توجهی آنان به راه اندازی فرایند های خرج بردار و زمان گیر
توسعه یی، اقتصادی، اجتماعی به عنوان پیش زمینه های اصلی تامین ثبات پایدار در
افغانستان را به نمایش می گذارد. چیزی که دولت افغانستان در ده سال گذشته به سادگی
از کنار آن گذشته و با فرافگنی چالش های روبه افزایش امنیتی و حتا اقتصادی و سیاسی
در افغانستان به کشور های همسایه و در مواردی هم نیرو های بین المللی بسنده کرده
است.
سخن پایانی
موقف استوار رهبری ایالات متحده امربکا در برابر پاکستان هنوز
می تواند در تلاش به منظور تغییر رفتار این کشور جهت مبارزه موثر با هراس افگنی و
قطع حمایت این کشور از شورشگری در افغانستان تا حدودی امیدوار کننده است. سفر اخیر
حامدکرزی به ایالات متحده امریکا اما در تداوم روند سیاسی دیپلوماتیک جاری از
نشانی دولت افغانستان قابل ارزیابی است و همچنان همراه با اگر و مگر های فراوان.
فرصت های اندک باقی
مانده برای تقویت فرایند های ثبات محور و رفع نگرانی های مردم، تثبیت اولویت ها و
گام برداشتن در مسیر رسیدگی به آنها را با دشواری های بیشتر توام کرده است. اگر در
یک جهت چانه زنی های دیپلوماتیک کنونی منافع منطقه یی امریکا مطرح است، فرجام بدبینانه
ی این غایله در صورت دوام روزمره گی و فقدان دیدگاه در دستگاه قدرت افغانستان می
تواند با بود و نبود افغانستان به عنوان یک کشور در جغرافیای سیاسی جهان ارتباط
داشته باشد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر